Con người là một ẩn số
CON NGƯỜI LÀ MỘT ẨN SỐ
Lê Tấn Tài
Con người là những ẩn số đầy thách thức đối với khoa học hiện đại. Dù đã có nhiều tiến bộ, nhiều khám phá và hiểu biết về con người, nhưng vẫn còn nhiều bí ẩn chưa được giải mã hoàn toàn. Việc tiếp tục nghiên cứu và khám phá về con người sẽ tiếp tục cung cấp những hiểu biết mới và giúp chúng ta hiểu rõ hơn về bản chất và tiềm năng của chúng ta.
Trước hết, bộ não người là một tác phẩm kỳ diệu của tự nhiên, phức tạp hơn bất kỳ cấu trúc nào trên vũ trụ này. Bộ não bao gồm sức mạnh tư duy và nhận thức vô hạn, tiềm ẩn những khám phá chưa được khám phá hoàn toàn. Nó vượt xa khả năng mô phỏng của cả động vật và máy móc. Bác sĩ Alexis Carrel cho rằng: “Đầu óc ta vừa là lý trí, vừa là tình cảm. Chúng ta phải biết yêu cái đẹp của khoa học cũng như phải biết yêu cái đẹp của Thượng đế”.
Mặc dù đã có những tiến bộ đáng kể trong việc tìm hiểu về bộ não, nhưng vẫn còn rất nhiều điều thú vị mà chúng ta vẫn chưa hiểu rõ.
Bộ não con người chứa khoảng 100 tỷ tế bào thần kinh (neuron), tương đương với số lượng ngôi sao trong thiên hà Milky Way. Những tế bào này liên kết chặt chẽ thành các mạng lưới khổng lồ, tạo thành một “vũ trụ” thu nhỏ nằm bên trong hộp sọ, với trọng lượng chỉ chưa đầy 1.400g. Bộ não tạo ra khoảng 12 – 25 watt điện, đủ để cung cấp năng lượng cho một bóng đèn LED công suất thấp. Ngay cả một lượng điện nhỏ cũng có thể thay đổi cách bộ não hoạt động và làm giảm sự đồng cảm. Bộ não của mỗi người có không gian lưu trữ tương đương tới 2.5 triệu GB. và tính toán với tốc độ từ 10^13 – 10^16 hoạt động mỗi giây, khả năng này vượt xa so với máy tính. Tốc độ thông tin di chuyển qua não là khoảng 260 MPH (miles per hour).
Từ giữa thế kỷ 19, khoa học đã đạt được nhiều thành công trong việc nghiên cứu về di truyền học, nhưng đến nay vẫn có nhiều khám phá đáng ngạc nhiên về gene và di truyền. Bộ gene người là tất cả vật liệu di truyền của một người được di chuyển từ thế hệ này sang thế hệ khác, được cấu tạo bởi một chất hóa học gọi là DNA. Các gene được đóng gói trong nhiễm sắc thể, nằm trong nhân tế bào, mỗi nhân tế bào có 23 cặp nhiễm sắc thể.
Chiều dài DNA tương đương 107,8 tỷ km, là chiều dài tính theo mét của DNA từ một trong các tế bào của con người khi từng chuỗi được tháo xoắn và xếp nối đuôi nhau. Nếu làm như vậy với tất cả DNA trong cơ thể, sẽ tạo thành một sợi dài 107,8 tỷ km, tương đương với 150.000 chuyến du hành khứ hồi đến mặt trăng. Hệ gene con người có khoảng 20.000 gene. Gene cung cấp thông tin cho các tế bào về cách tạo ra protein. Theo ước tính của các nhà khoa học, con người có thể sản xuất gần 100.000 phân tử protein, do đó, họ cho rằng số gene của con người cũng lớn như vậy.
Ngày nay, các nhà khoa học biết rằng một số gene có chứa mã để tổng hợp nhiều loại protein. Số lượng gene khác nhau từ loài này sang loài khác. Sinh vật phức tạp hơn có nhiều gene hơn. Vi khuẩn có vài trăm đến vài nghìn gene, chuột cũng có khoảng 20.000 gene; giun tròn khoảng 19.000 gene, nấm men có khoảng 6000 gene, vi khuẩn lao có 4000 gene.
Bộ gene người còn có 37 gene “khác” còn được gọi là gene ti thể. Ti thể là các nhà máy điện của tế bào tạo ra năng lượng cho tế bào. Chúng đã phát triển riêng một bộ gene chuyên biệt vì được cho là tiến hóa từ vi khuẩn bị chôn vùi bởi các tế bào nhân chuẩn khoảng 1,5 tỷ năm trước. “Ký tự” di truyền có 3,2 tỷ cặp, là số cặp base – hoặc cặp “ký tự” di truyền – tạo nên bộ gene của con người. Nếu liệt kê hết tất cả những ký tự này, một người phải gõ 60 từ mỗi phút, 8 giờ mỗi ngày và trong khoảng 50 năm mới đọc hết các phân tử DNA của cơ thể mình.
Nguyên nhân của bệnh tật con người rất phức tạp và đa dạng, từ các bệnh di truyền đến các bệnh ung thư, tim mạch, tiểu đường và rối loạn tâm thần. Mặc dù đã có nhiều nghiên cứu và tiến bộ trong việc hiểu nguyên nhân bệnh tật, một số bệnh vẫn chưa được hiểu rõ nguyên nhân gốc rễ. Ví dụ, nguyên nhân chính xác của các bệnh tự kỷ và một số loại ung thư hiếm gặp vẫn còn là những bí ẩn. Trong một số trường hợp, nguyên nhân của bệnh có thể liên quan đến di truyền, nhưng cũng có rất nhiều yếu tố di truyền “kế thừa” mà chúng ta vẫn chưa thể hiểu hoặc giải thích đầy đủ như hội chứng Down (tâm thần và thể chất phát triển bất thường), hội chứng Turner (chiều cao thấp và bàn chân phát triển không bình thường), hội chứng Edward (nguy cơ tử vong ở tuổi sơ sinh là phổ biến), và nhiều bệnh tật khác.
Nhiều bệnh tật không chỉ phụ thuộc vào di truyền mà còn phụ thuộc vào tương tác giữa di truyền và môi trường. Đôi khi, xuất hiện các bệnh nhiễm trùng lạ và không rõ nguồn gốc. Dịch Covid-19 là một ví dụ gần đây về một bệnh nhiễm trùng mới lạ gây ra bởi virus corona chưa từng được biết đến trước đây. Ngoài ra, còn có một số bệnh hiếm gặp, không phổ biến, và thậm chí đôi khi được coi là bí ẩn vì cách hoạt động của chúng không thể lý giải rõ ràng.
Con người có một hệ thống phức tạp về cảm xúc và tâm lý. Cảm xúc là những trạng thái tinh thần ngắn hạn, thường được kích hoạt bởi các sự kiện trong cuộc sống của chúng ta. Tâm lý là những trạng thái tinh thần dài hạn, bao gồm những suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của chúng ta. Hệ thống này rất phức tạp và được điều chỉnh bởi nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm di truyền, môi trường và kinh nghiệm.
Cảm xúc đóng vai trò vô cùng quan trọng trong cuộc sống của chúng ta, có sức tác động mạnh mẽ. Những nhà văn, nhà thơ là những người có khả năng tài tình miêu tả các cung bậc cảm xúc, giúp chúng ta hiểu thêm về những trạng thái tinh tế ấy. Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta thường phải dùng đến các câu nói ẩn dụ để diễn tả những tâm tư, như “lòng nôn nao” hay “cổ họng nghẹn lại,” cùng với những cách diễn đạt ẩn ý khác.
Theo nhà tâm lý học Robert Plutchick, đã có hơn 90 định nghĩa khác nhau về “cảm xúc”. Tuy nhiên, thực tế cho thấy cảm xúc là một hiện tượng phức tạp, luôn biến đổi và diễn ra trong tâm hồn. Các cảm xúc có thể kết hợp lại với nhau hoặc xuất hiện đồng thời, làm cho việc xác định bản chất và số lượng cảm xúc trở nên khó khăn hơn. Tâm lý con người thực sự là một lĩnh vực phức tạp và thú vị. Nó vừa có tính riêng biệt vừa có tính chung, và đằng sau mỗi hành vi đều ẩn chứa những bí mật tâm lý kỳ diệu.
Và một trong những ẩn số lớn nhất liên quan đến con người và vũ trụ là cách mà sự sống đã phát triển trên Trái Đất, đặc biệt, sự tương tác giữa con người và vũ trụ. Con người luôn tìm hiểu và khám phá vũ trụ xung quanh mình, từ việc khám phá các hành tinh và ngôi sao xa xôi, đến nghiên cứu về các vấn đề như điều kiện sống trong không gian hay khả năng du hành vũ trụ. Hiện tại, các nhà khoa học đang nghiên cứu về nguồn gốc của sự sống, có thể xuất phát từ các phân tử hữu cơ hoặc từ các sự kiện không gian khác. Tuy nhiên, vẫn chưa có sự hiểu biết chính xác về quá trình hình thành và phát triển của sự sống, vì vấn đề nầy liên quan đến sự tồn tại và tương tác của các hạt nhỏ như nguyên tử và hạt tử ngoại vi… và lý do tại sao các hạt này tồn tại và tương tác như thế nào.
Trong cuốn sách “L’homme, cet inconnu” (Con người xa lạ), bác sĩ Alexis Carrel – một nhà phẫu thuật và nhà sinh học người Pháp, đã đề xuất rằng nhân loại cần tiến tới một giai đoạn mới của sự tiến hóa, mà ông gọi là “siêu nhân”. Ông viết về sự phát triển và tiến hóa của con người từ góc nhìn văn hóa, tâm lý và vật lý, đồng thời đặt câu hỏi về mục đích và ý nghĩa của cuộc sống, cũng như vai trò của con người trong vũ trụ. Ông tin rằng con người có khả năng kiểm soát và thay đổi bản thân thông qua kỹ thuật và nghiên cứu khoa học, từ đó tạo ra một dạng mới của loài người.
Theo Carrel, vấn đề cơ bản là: “Con người không thể tiếp tục theo đuổi nền văn minh hiện đại theo hướng hiện tại vì họ đang thoái hóa. Họ đã bị cuốn hút bởi vẻ đẹp của những khoa học vật chất vô sinh. Họ chưa hiểu rằng cơ thể và ý thức của họ đang phụ thuộc vào các quy luật tự nhiên, khó hiểu hơn nhưng không thể tránh được như những quy luật của thế giới thiên hà. Họ cũng chưa hiểu rằng họ không thể vi phạm những quy luật này mà không bị trừng phạt. Do đó, họ phải học những mối quan hệ cần thiết về vũ trụ, về đồng loại và về bản thân nội tâm, cũng như về các mô trong cơ thể và tư duy của họ. Thật vậy, con người đứng trên tất cả mọi thứ. Nếu họ thoái hóa, vẻ đẹp của nền văn minh và thậm chí cả sự vĩ đại của vũ trụ vật lý sẽ biến mất. Sự chú ý của nhân loại phải chuyển từ những cỗ máy trong thế giới vô tri vô giác đến cơ thể và tâm hồn của con người, đến các quá trình hữu cơ và tinh thần đã tạo ra những cỗ máy và vũ trụ của Newton và Einstein.”
Ông tiếp tục: “Xã hội hiện đại cần phải cho phép mọi người có sự ổn định cuộc sống, một ngôi nhà, một khu vườn và một số người bạn. Trẻ em phải được nuôi dạy tiếp xúc với những thứ là biểu hiện của tâm hồn của cha mẹ. Xã hội hiện đại cần thúc đẩy, bằng mọi phương tiện có thể, việc hình thành một giống người tốt hơn. Không có phần thưởng tài chính hoặc đạo đức nào quá lớn đối với những người, thông qua sự khôn ngoan của hôn nhân, sẽ sinh ra những thiên tài. Sự phức tạp của nền văn minh của chúng ta rất lớn. Không ai có thể nắm vững tất cả các cơ chế của nó. Tuy nhiên, các cơ chế này phải được nắm vững. Ngày nay cần có những người có trí tuệ và đức hạnh lớn hơn, có khả năng hoàn thành nhiệm vụ như vậy. Việc thành lập một tầng lớp quý tộc di truyền qua di truyền học tự nguyện sẽ là một bước quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề hiện tại của chúng ta.”
Trong cuốn sách trên, Alexis Carrel đã cố gắng trình bày một cái nhìn tổng quát về những điều được biết và những điều quan trọng hơn mà chúng ta chưa hiểu về cơ thể con người và cuộc sống con người. Ông miêu tả một cách sống động về sự thay đổi không ngừng của cơ thể con người: “Con người là như một thác nước Niagara, luôn giữ bề ngoài không thay đổi, nhưng nước tạo nên thác luôn luôn trôi chảy và đổi mới không ngừng, với tốc độ kinh hồn”. Mỗi năm, có hơn 2 triệu lít máu lưu thông qua các tế bào cơ thể, cùng hàng triệu lít dưỡng khí oxy và hàng tỷ tỷ thông tin từ bộ não được truyền tải vào tế bào gốc. Chúng ta tiêu thụ trung bình 60kg thực phẩm và đồ uống mỗi tháng. Đáng kinh ngạc hơn, cơ thể chúng ta thay đổi mới tới 12 lần mỗi năm.
Con người thật là một cơ chế huyền bí, tạo ra thiên tài và kẻ điên, hạnh phúc và khổ đau, người lương thiện và kẻ gian ác. Dù có nỗ lực đến đâu, chưa ai hiểu rõ hoàn toàn bản chất của con người, thậm chí chúng ta còn không hiểu được bản thân mình: “Ta Là Ai?”
