Phòng Bệnh Hơn Chữa Bệnh:

Hướng Dẫn Những Việc Cần Làm Để Gìn Giữ Sức Khoẻ Tốt Cho Nhiều Lứa Tuổi Khác Nhau.

Tạp chí Time tham khảo năm bác sĩ chuyên môn để viết thành một tài liệu hướng dẫn chúng ta gìn giữ sức khoẻ tốt, tuỳ theo tuổi. Muốn có sức khoẻ tốt, chúng ta phải chăm sóc ngay từ lúc còn thơ ấu, khi tuổi đời chồng chất, chúng ta phải tập trung vào những điểm khác nhau trong việc gìn giữ sức khoẻ, để phòng ngừa bệnh tật, không phải vào nằm nhà thương, hay bị những bệnh mãn tính.Tạp chí Time tham khảo năm bác sĩ chuyên khoa với những lời khuyên thiết thực trong việc gìn giữ sức khoẻ.

Ở LỨA TUỔI TRUNG NIÊN TỪ 36 ĐẾN 59

“Ở tuổi trung niên, không có gì giúp chúng ta tự giết mình dễ cho bằng hút thuốc lá.”.

Lời khuyên của B.S Jonathan Samet, trường Y Khoa Keck, thuộc đại học USC.

Tại phòng mạch của bác sĩ: Tổ chức US Preventive Service Task Force, Ủy Ban Đặc Nhiệm Ngăn Ngừa Bệnh Tật, cho biết rằng ở tuổi này, chúng ta phải làm khá nhiều loại thử nghiệm để theo dõi lượng mỡ (cholesterol, và lipid) trong máu. Đàn ông phải thử máu từ lúc 35 tuổi, phụ nữ từ lúc 45 tuổi, mỗi năm một lần. Riêng phụ nữ từ 45 tuổi trở nên, phải đi khám vú, để coi chừng xem có bị ung thư vú hay không.

Hội American Cancer Society yêu cầu các bác sĩ nên bàn với bệnh nhân về sự nguy hiểm của bệnh postate-cancer từ lúc 50 tuổi trở lên. Ngoài ra, bác sĩ Samet cũng khuyên nên xem lại các loại chích ngừa khác như phong đòn gánh, đậu mùa, viêm gan đã làm đầy đủ hay chưa. Cơ quan CDC tin rằng sau 50 tuổi, hồ sơ chủng ngừa phải được làm đầy đủ, không thiếu một loại nào cả.

Vấn đề ăn uống và dinh dưỡng: Ở tuổi trung niên rất dễ trở nên béo mập, trọng lượng cơ thể lén xâm nhập, tăng lên lúc nào không hay.B.S Samet nói: “Cứ mỗi muỗm cà phê đường là làm chúng ta tăng thêm 15 calorie.” Vì thế nếu ăn thêm một muỗm đường mà không vận động để tiêu bớt số calorie dư thừa đó đi, mười năm sau, chúng ta mập thêm 15 pounds. Đối với vấn đề béo mập của thân thể, chúng ta phải cứng rắn, và cương quyết mới có thể giữ sức khoẻ tốt được, phải duy trì thực đơn hàng ngày có nhiều chất sợi, ít chất béo, và ít đường. Ăn uống đầy đủ đương nhiên sẽ giúp chúng ta có đủ vitamin trong người. Tuy nhiên, có nhiều phụ nữ vẫn không đủ vitamin C, nên uống thêm để ngừa bệnh loãng xương. Đặc biệt phụ nữ Mỹ nhiều người bị thiếu vitamin D. Bác sĩ của bạn sẽ cho bạn biết phải uống thêm loại vitamin nào sau khi thử nghiệm.

Vấn đề tập thể dục: Gìn giữ thân thể cho mạnh hoẻ, không để bị béo mập không nhất thiết buộc bạn phải rèn luyện như lực sĩ đi thi Thế Vận Hội. Nhưng vận động hàng này, tập thể thao nhẹ đều đặn sẽ giúp bạn tránh đuợc nhiều bệnh mãn tính, và làm cho đầu óc bạn minh mẫn, bén nhậy. Nhiều công trình nghiên cứu cho thấy chỉ cần tập thể dục nhẹ cũng giúp cho bạn tránh được bệnh lú lẫn, hay quên (dementia). Ngoài việc tập thể dục để ngừa các bệnh về tim mạch, bạn cũng nên tập tính dẻo dai, và sự thăng bằng của cơ thể, để tránh những trường hợp vấp ngã, gây thương tích khi về già.

Vấn đề tính thình, và lối cư sử: Từ ngữ midlife crisis, khủng hoảng tinh thần ở tuổi trung niên là cụm từ để diễn tả thái độ của con người ở tuổi này. Thực thế, nhiều người bị xuống tinh thần trầm trọng. Năm 2008, có một cuộc nghiên cứu khoảng 2 triệu người trên 80 quốc gia, cho thấy cái tuổi trung niên thường hay bị chứng trầm cảm, đàn bà vào khoảng 40, đàn ông ở khoảng 50. Cách hay nhất để tránh bị trầm cảm (depression) là bơm cho máu chạy khắp cơ thể. Đi bộ (walking) là phương cách dễ làm nhất. Ở tuổi trung niên, mỗi ngày nên đi bộ thật nhiều, tạo thành một thói quen, bỏ hút thuốc, và rượu. B.S Samet nói: “Không có cách nào giết chúng ta ở tuổi trung niên dễ hơn là thuốc lá.”.

Ở LỨA TUỔI TRÊN 60

“Tập thể dục, tập thể dục, và tập thể dục, đó là thần dược duy nhất để chúng ta gìn giữ sức khoẻ.”. Lời khuyên của B.S Rosanne Leipzig, Trường Y Khoa Mount Sinai.

Tại phòng mạch bác sĩ: Ở tuổi nào cũng phải lo chích ngừa. Trên 60 phải lo chích ngừa cúm (flu), và sưng phổi (pneumonia). Bác sĩ Rosane Leipzig còn đề nghị phải chích Zostavax để phòng ngừa chứng đau nhức khắp châu thân, gọi là shingles - một loại bệnh gây ra vì con virút zoster, cùng loại virút với bệnh sởi (chicken pox). Ngoài ra, Nhóm Đặc Nhiệm Ngừa Bệnh Tật còn khuyên phụ nữ trên 65 tuổi nên thường xuyên theo dõi độ đặc của xương, để phòng ngừa chứng xương xốp, dễ gẫy. Người lớn tuổi nên học những phương pháp để giữ thăng bằng, tránh té ngã.. Bà Rosane Leipzig nói: “Năm ngoái, hơn một phần ba người lớn tuổi bị té ngã.”, và có đến một phần tư bị gẫy xương mông (hip) khiến cho bị thương tật, và phải ngồi xe lăn, và sáu tháng sau thì chết. Lý do dễ mất thăng bằng vì bộ phận màng nhĩ bên trong của lỗ tai không hoạt động bình thường khi lớn tuổi.

Vấn đề ăn uống và dinh dưỡng: Nếu cả đời ăn uống lành mạnh, không ăn nhiều chất béo và chất đường, về già sẽ được mạnh khoẻ. Tuy nhiên , khi lớn tuổi, việc uống thêm thuốc bổ là điều cần thiết, vì khả năng tiếp nhận chất bổ dưỡng từ thức ăn bị giảm dần. Bác sĩ Leipzig cho biết vitamin B12, thường có trong thịt, cá, trứng và sữa, rất cần thiết cho cơ thể. Bà đề nghị người lớn tuổi nên uống thêm vitamin B12 loại viên. Ngoài ra, bà cũng đề nghị phải uống thêm calcium và vitamin D. Hình như có hiện tượng thiếu vitamin D rất nhiều trong khối dân số người già ở Mỹ. Trong khi vitamin D rất cần để để phòng ngừa chứng loãng xương cho người lớn tuổi, và bệnh bại liệt (sclerosis), tiểu đường, ung thư, bệnh tim và cả bệnh cúm.

Vấn đề tập thể dục: B.S Leipzip nhắc đi nhắc lại nhiều lần: “Tập thể dục, tập thể dục hàng ngày. Đó là liều thuốc nhiệm mầu duy nhất dành cho tuổi già.”. Những người lớn tuổi năng hoạt động sẽ tránh được nhiều bệnh như bệnh trầm cảm, như bệnh arthritis, đau nhức, đau lưng, và cả bệnh mất trí nhớ, lú lẫn vì trí óc bị rối loạn (dementia). Chính phủ đề nghị các phương pháp tập thể dục cho người lớn tuổi cũng giống như cuả người trẻ. Nhưng bà Leipzig khuyên là nên tập thể dục trong phạm vi vừa phải, hợp với cơ thể, và bà đề nghị “đi bộ” (walking) mỗi ngày 30 phút. Khi đi chợ nên đậu xe ở xa cửa hàng, để có lý do phải đi bộ.

Vấn đề tính tình, thái độ cư sử: Khi về già, những yếu tố rủi ro ngã bệnh thì rất nhiều, khỏi cần phải nói ra. Tuy nhiên, trong một cuộc điều tra nghiên cứu về ảnh hưởng của tuổi già đến thái độ, tâm tính của 2,500 cụ ở lứa tuổi từ 70 đến 79, tạp chí Neurology công bố cho biết các cụ nào còn minh mẫn, không bị lão hoá chính là những cụ chịu khó đi tập thể thao ít nhất mỗi tuần một lần, không hút thuốc, có căn bản học vấn từ lớp 9 trở lên, và có nhiều bạn bè ở xung quanh. Cái yếu tố “socially active” hay có bạn bè, gia đình, bà con ở xung quanh là yếu tố cực kỳ quan trọng để duy trì tinh thần mạnh mẽ. Ngược lại, khi cụ nào muốn sống cô lập thui thủi một mình, đó chính là dấu hiệu suy thoái về tinh thần. Bác sĩ Leipzig nói: “Một trong những dấu hiệu cho thấy có chuyện không hay sắp xảy ra khi người đó bắt đầu sống rút lui vào cô đơn, ẩn dật, ít gặp người quen, không thích xã giao nữa. Đó có thể là dấu hiệu cho biết tính tình của người đó sắp sửa không bình thường , hay họ ý thức rằng họ không thể theo kịp được với người xung quanh.”.

Nguyễn Minh Tâm dịch theo Time ngày 22/6/09