VN Lịch sử trường thi – Phần 3
VIỆT NAM LỊCH SỬ TRƯỜNG THI – PHẦN 3
Vào thuở ấy ở miền Giao Chỉ,
Tô Định đang cai trị hung tàn.
Tay chân bộ hạ cả đàn,
Từ trên xuống dưới chỉ toàn quân tham. (320)
Đám dân đen phải làm quần quật,
Suốt tháng năm nếm mật nằm gai.
Cuộc đời thống khổ kéo dài,
Con người mà chẳng khác loài ngựa trâu.
Ngày kiếm ăn dãi dầu mưa nắng,
Đêm muốn yên cũng chẳng được yên.
Quan quân lùng sục liên miên,
Bị nghi chống đối, nhà liền nát tan.
Nỗi oán thù tràn lan mọi giới,
Từ dân đen cho tới đại gia. (330)
Cùng chung chịu nỗi xót xa,
Có ông Thi Sách vốn là nhà quan.
Dòng quý tộc, tâm can nhân đức,
Nên thương đời khổ cực của dân.
Rắp tâm muốn có một lần,
Đứng lên đuổi hết mọi quân bạo tàn.
Ông có vợ, con quan lạc tướng,
Tuy đàn bà, chí hướng như chồng.
Quả là con cháu Tiên Rồng,
Phương danh Trưng Trắc, má hồng thật xinh. (340)
Quê nhà, đất Mê Linh là huyện,
Bà cùng chồng tâm nguyện cứu dân.
Đồng bào đói rách cùng bần,
Nỡ nào ngoảnh mặt, hưởng phần ấm no.
Hai vợ chồng đắn đo suy tính,
Rồi bắt đầu quyết định ra tay.
Trời xui vận rủi thảm thay,
Cơ mưu bại lộ trước ngày ra quân.
Tên Tô Định bất thần vây bắt,
Thi Sách, ôi, bị chặt rơi đầu.(350)
Thôi rồi mộng lớn còn đâu,
Anh hùng yểu mệnh, thảm sầu nước non.
Thi Sách đã không còn tại thế,
Nhiệm vụ thiêng hồ dễ bỏ đi.
Bà Trưng cố nén sầu bi,
Thay chồng khởi nghĩa, quản gì nguy nan.
Lòng yêu dân muôn vàn tha thiết,
Thêm thù chồng khí tiết dâng trào.
Chí hùng ẩn dưới má đào,
Bừng bừng dũng chí khác nào nam nhân.(360)
Bỏ khuê các làm thân chiến sĩ,
Bà cùng em, Trưng Nhị hiên ngang.
Cởi voi mặc áo giáp vàng,
Đường đường nữ tướng trước hàng gươm dao.
Hịch truyền ra, đồng bào nô nức,
Đáp ngay lòng căm tức toàn dân.
Nhật Nam, Hợp Phố, Cửu Chân,
Hợp cùng Giao Chỉ quyết phân thây thù.
Tên Tô Định trước dù gian ác,
Nay nghe tin phách lạc hồn tan. (370)
Trốn đi với lũ binh tàn,
Về miền Nam Hải cho toàn tấm thân.
Đôi anh thư xua quân giòn giã,
Sáu mươi lăm thành ngã về ta.
Khắp nơi vang khúc hoan ca,
Dân quân thỉnh nguyện hai Bà đăng quang.
Sau khi thành nữ hoàng tôn kính,
Trưng nũ vương ổn định triều đình.
Kinh đô đóng tại Mê Linh,
Ba năm chấp chánh dân mình sống yên.(380)
Triều Đông Hán nổi điên khi biết,
Quan quân đà trốn biệt về Tàu.
Thế nên bàn bạc cùng nhau,
Truyền cho Mã Viện mau mau phục thù.
Tướng Phục Ba mặc dù đã lão,
Bảy mươi mà mạnh bạo hơn người.
Lại thêm chiến thuật tuyệt vời,
Điều binh quyết đổi cơ trời mới xong.
Quân dân ta một lòng bất khuất,
Nhưng than ôi, lực bất tòng tâm.(390)
Quân Tàu chuyên thói ngoại xâm,
Binh hùng tướng mạnh ầm ầm như điên.
Vì sức yếu thua liền mấy trận,
Quân hai Bà nuốt hận rút về.
Cuối cùng cố thủ Cấm Khê,
Sức tàn, lực kiệt khó bề giao tranh.
Dòng sông Hát thôi đành tuẩn tiết,
Kể từ nay từ biệt trần gian,
Ngai vàng thì đã tiêu tan,
Danh thơm lưu mãi muôn ngàn đời sau.(400)
Xong nhiệm vụ của Tàu giao phó,
Mã Viện bèn muốn tỏ chiến công,
Sai người làm một cột đồng,
Khắc lên sáu chữ, dân trông nghẹn ngào:
“Đồng trụ chiết thì Giao Chỉ diệt”.
Nổi nhục cho dân Việt bị khinh.
Thế nên dân chúng của mình,
Ngang qua ném đá thỏa tình hờn căm.
Nền tự chủ ba năm ngắn ngủi,
Nhớ hai Bà càng tủi nước non. (410)
